Page 48 - Instytut Historii Gluchych „Surdus Historicusˮ w latach 2012–2017

Fot. PK

Cmentarz został założony 4 listopada Obecnie cmentarz jest miejscem nie tyl-
1790 roku na gruntach zwanych Szyma- ko odwiedzin mieszkańców na grobach ich
nowszczyzną, podarowanych przez synów bliskich, ale również spacerów i wycieczek
Melchiora Szymanowskiego, stolnika war- upamiętniających zmarłych, a także badań
szawskiego. Został poświęcony 20 maja historycznych.
1792 roku. Pierwotny cmentarz był niewiel- Warto jednakże pamiętać, że są tutaj po-
ki, bo obejmował zaledwie 2,6 ha (dzisiej- chowani nie tylko znani ludzie, tacy jak Sta-
sze kwatery 1-18) i plac pod katakumby. nisław Moniuszko, Hanka Ordonówna, ro-
W katakumbach pochowano m.in. pisarza dzice Fryderyka Chopina, Maria Dąbrowska,
i polityka Hugona Kołłątaja, biskupa Jana Mieczysława Ćwiklińska czy Ignacy Mościcki.
Albertrandiego, komediopisarza i publicy- Cmentarz jest również miejscem spoczynku
stę ks. Franciszka Bohomolca i architekta ludzi ze środowiska „zapomnianych”, czyli
Dominika Merliniego. Niestety nie wszystkie niesłyszących – działaczy znanych lub mniej
tablice katakumb zachowały się po kata- znanych, jak również słyszących, którzy
klizmach wojennych. W tym samym roku swoje życie poświęcili w różnoraki sposób
zbudowano kościół św. Karola Boromeusza. środowisku głuchych. Historia i działalność
W skromnych mogiłach byli chowani rów- tych ludzi ma taką samą wartość, co osób
nież żołnierze insurekcji kościuszkowskiej popularnych, których groby są tłumnie
z 1794 r., żołnierze napoleońscy i mieszkań- odwiedzane. Na dalszych stronach czytel-
cy miasta. nicy zapoznają się z tajemnicami zmarłych
Później teren cmentarza wielokrotnie z historii Głuchych. Jest nadzieja, że dzięki
powiększano. We wrześniu 1939 roku uszko- temu na tych grobach częściej będą pło-
dzonych zostało 29 kwater i znajdujące się nąć znicze… Tym bardziej, że od wydania
na nich groby uległy w dużej mierze znisz- pierwszego tomu „Przewodnika…” odkryto
czeniu. W czasie okupacji na terenie cmen- jeszcze inne groby osób związanych ze śro-
tarza działała Armia Krajowa, która miała tu dowiskiem Głuchych. Dzięki temu pamięć
składy broni, a przez mur cmentarza szmu- o ludziach została rozszerzona o nowo od-
glowano żywność do getta warszawskiego. kryte postaci ze środowiska.
44