Page 66 - Instytut Historii Gluchych „Surdus Historicusˮ w latach 2012–2017

Fot. PK

Pod koniec XIX w. liczba ludności Warsza- Bródno, a następnie w 1921 r. o 16 ha terenów
wy zaczęła gwałtowanie wzrastać. W związ- dawnej prochowni. Ostatni raz teren cmen-
ku z tym warszawskie cmentarze były prze- tarza powiększono w 1934 r. do obecnych
pełnione. Z inicjatywy prezydenta Warszawy rozmiarów, czyli ponad 114 hektarów.
generała Sokratesa Starynkiewicza w 1883 r. Podczas wojny Cmentarz Bródzieński,
zakupiono od szpitala Świętego Ducha jak go wówczas nazywano, był arsenałem
65 hektarów gruntu we wsi Bródno. Następ- broni i amunicji przechowywanej w gro-
nie, 20 listopada 1884 r., arcybiskup war- bowcach przez organizacje konspiracyjne.
szawski Tadeusz Chościak Popiel dokonał Pełnił także rolę poligonu i miejsca ćwiczeń.
uroczystego poświęcenia Warszawskiego Przez całe miesiące znajdowali tu schronie-
Rzymsko-katolickiego Cmentarza Grzebalne- nie ludzie poszukiwani przez gestapo.
go im. Św. Wincentego a Paulo. Następnego W okresie międzywojennym Cmentarz
dnia odbył się pierwszy pogrzeb – rocznej Bródnowski przestał być cmentarzem dla
dziewczynki, Marii Skibniewskiej. ubogich. Pełną nobilitację przyniosły do-
Mieszkańcom lewej strony Warszawy piero lata końcowe drugiej Rzeczypospoli-
cmentarz udostępniono 13 stycznia 1885 tej, kiedy to swój wieczny spoczynek znalazł
r. Chowano głównie osoby biedne, z przy- tam ksiądz kardynał Aleksander Kakowski,
tułków, na koszt miasta. Cmentarz stał się metropolita warszawski, który opiekował
dostępny dla wszystkich dopiero 14 czerwca się biednymi, bezdomnymi i bezrobotnymi.
1887 r. Opłaty pobierane za pochówek były Od 1981 r. działał Komitet Opieki nad
dość niskie, dlatego Cmentarz Bródnowski Cmentarzem Bródnowskim. W ciągu 15 lat
miał status cmentarza dla ubogich, podczas dzięki kwestom udało się mu zebrać środki
gdy Stare Powązki były uważane za cmen- na renowację ok. 150 pomników. Od kilku
tarz dla zamożnych i elity. lat komitet już nie istnieje.
W 1892 w związku z epidemią cholery Na tym cmentarzu są pochowani ludzie
wyznaczono specjalną kwaterę dla „zapo- związani ze środowiskiem niesłyszących, któ-
wietrzonych”. W roku 1916 cmentarz po- rzy pracowali na jego rzecz. Ich działalność
większony został o 30 ha z gruntów majątku miała dużą wartość dla środowiska głuchych.
60