Page 70 - Instytut Historii Gluchych „Surdus Historicusˮ w latach 2012–2017

Fot. MK

Cmentarz został założony w 1912 roku teren o powierzchni 5 ha od strony ul. Po-
jako cmentarz prawosławny przeznaczony wązkowskiej. Z tego powodu ekshumowano
dla zmarłych żołnierzy rosyjskich. Po wy- 59 grobów żołnierzy polskich. Brama główna
buchu I wojny światowej na tym cmentarzu została zamknięta dla ludności polskiej.
spoczęli również jeńcy – żołnierze niemieccy, W czasie wojny chowano tutaj członków
węgierscy, chorwaccy, czescy, słowaccy oraz polskiego ruchu oporu, najczęściej pod przy-
polscy. W 1915 roku cmentarz przeszedł pod branymi nazwiskami, jak również jeńców ra-
zarząd garnizonu niemieckiego (po zajęciu dzieckich.
Warszawy przez Niemców). W 1918 roku za- Po wojnie, czyli w latach 1946–1947 cho-
częła nim zarządzać Kuria Biskupa Polowe- wano tutaj ekshumowane ciała powstańców
go. Cztery lata później cmentarz przekazano warszawskich i cywilów pogrzebanych na
pod zarząd nowo powstałej parafii św. Jó- terenie miasta w czasie powstania warszaw-
zefata. Wtedy stał się miejscem spoczynku skiego.
wojskowych zmarłych w czasie pokoju oraz W 1964 roku cmentarz został połączony ze
członków ich rodzin. Ponadto w 1921 roku cmentarzem komunalnym i z tego względu
i kolejnych latach pochowani zostali tutaj zmieniono nazwę na Cmentarz Komunalny
uczestnicy powstań: listopadowego, stycz- – Powązki. Poprzednią nazwę przywrócono
niowego, wielkopolskiego, powstań śląskich, dopiero w 1998 roku.
wojny polsko-bolszewickiej i walk o granice Na tym cmentarzu spoczywa wiele zna-
RP oraz przewrotu majowego. nych osób, takich jak: Zofia Nałkowska, Julian
W 1939 roku podczas obrony Warszawy Tuwim, Tadeusz Borowski, Jan Bytnar, Tade-
grzebano w tym miejscu poległych żołnie- usz Zawadzki, Aleksy Dawidowski, Aleksan-
rzy. Po kapitulacji pochowano tutaj żołnie- der Kamiński czy Krzysztof Kamil Baczyński.
rzy, których ciała ekshumowano z różnych Jednocześnie jest on miejscem pochówku
miejsc. osób związanych ze środowiskiem niesłyszą-
W 1941 roku okupanci zaczęli chować cych, o których będzie tutaj mowa.
żołnierzy niemieckich. Dla tego celu zajęli
64