Uroczystość z okazji odsłonięcia nowego nagrobka Olgierda Białyni Chołodeckiego
W 1918 roku Lwów został zaatakowany przez Ukraińców. Wtedy rozpoczęła się wojna polsko-ukraińska. Polacy stanęli w obronie polskiego miasta. Jedenastu głuchych patriotów w różnym czasie zgłosiło się jako ochotnicy Straży Obywatelskiej. Między innymi również Olgierd Białynia Chołodecki (1898–1957). Wziął on także udział w obronie Lwowa i Ojczyzny podczas wojny polsko-bolszewickiej. W ramach ekspatriacji zamieszkał w Krakowie i tutaj został pochowany na cmentarzu Rakowickim. W 2017 roku pojawiła się groźba likwidacji jego ziemnego grobu z powodu nieuregulowania opłaty za przedłużenie jego nienaruszalności. W międzyczasie ciężka gałąź drzewa znajdującego się nad grobem, odłamana z powodu silnej wichury, uszkodziła skromny nagrobek. Zarząd Instytutu Historii Głuchych „Surdus Historicus” podjął starania o zwolnienie z opłaty za ten grób. Motywacją prośby były zasługi zmarłego jako jednego z głuchych obrońców Lwowa. Najpierw wystosowano pismo do kancelarii cmentarza. Po otrzymaniu negatywnej odpowiedzi zwrócono się z prośbą do prezydenta m. Krakowa, Jacka Majchrowskiego. Niestety bez pozytywnego rezultatu. W trakcie tej inicjatywy pomocy podjął się Polski Związek Głuchych Oddział Małopolski, który wziął na siebie obowiązek uiszczenia opłaty za przedłużenie nienaruszalności miejsca spoczynku Olgierda Chołodeckiego.
W styczniu Instytut Historii Głuchych „Surdus Historicus” złożył wniosek do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego o dofinansowanie nowego nagrobka. Nie było wiadomo, czy wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie. A nagrobek w trybie pilnym trzeba było zabezpieczyć przed dalszą degradacją. W związku z tym Polski Związek Głuchych Oddział Małopolski zdecydował się zakupić plastikowy nagrobek jako rozwiązanie tymczasowe. Po długim oczekiwaniu nadeszła upragniona odpowiedź z ministerstwa. Dostaliśmy dotację! Dzięki temu postawiono prosty, ale ładny nagrobek z danymi Olgierda Białyni Chołodeckiego oraz krótką informacją o jego działalności i zasługach w obronie Ojczyzny. Dodano cytat:
lecz mamy dobry wzrok i jak najlepsze chęci”
(J. Chołodecki, Przyczynki do dziejów krwawych …)
W dniu 9 grudnia 2018 roku miała miejsce przepiękna uroczystość z okazji odsłonięcia nowego grobu Olgierda Białyni Chołodeckiego. Pierwsza część tego wydarzenia rozpoczęta została mszą świętą w kościele św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty przy ul. św. Jana 7. Msza św. była celebrowana przez księdza Stanisława Radonia. Obecny był poczet sztandarowy. Mateusz Borowski był opiekunem poduszki paradnej, na której znajdował się jedyny z zachowanych medali Olgierda za obronę Lwowa. Była to odznaka 240 pułku piechoty Armii Ochotniczej. Natomiast w poczcie sztandarowym szli Michał Banach, Mariusz Ćwierz, Paweł Kozub i Mieczysław Gerhke. Pod koniec mszy prezes Instytutu Historii Głuchych „Surdus Historicus” Tomasz Adam Świderski został zaproszony przed ołtarz celem krótkiego opowiedzenia o życiu zmarłego i podkreślenia jego zasług w obronie Ojczyzny.
Druga część uroczystości miała miejsce w siedzibie Polskiego Związku Głuchych Oddziału Małopolskiego w Krakowie przy ul. św. Jana 18. O godzinie 11:15 rozpoczął się wykład Tomasza Świderskiego na temat Olgierda Białyni Chołodeckiego. Przedtem, podczas otwarcia tego wydarzenia, zabrała głos Małgorzata Woźniakowska z ramienia PZG O/Małopolski. Parę bardzo miłych słów pod adresem Instytutu Historii Głuchych „Surdus Historicus” wygłosiła pani Lauretta Unzeitig, wnuczka Janiny z Massnych Bäcker, życiowej partnerki Olgierda Chołodeckiego. Krótko wypowiedzieli się również Konrad Kozłowski oraz Artur Werbel z ramienia Akademii Młodych Głuchych. Ponadto prezes rozdał pisemne podziękowania wszystkim, którzy pomagali przy organizacji wydarzenia. Całej uroczystości towarzyszyła wystawa w postaci rollupów, na której były pokazane wybrane zdjęcia Olgierda Chołodeckiego i jego najbliższych osób.
Następnie o godzinie 13:00 miał miejsce ostatni etap tego doniosłego wydarzenia. Było to na cmentarzu Rakowickim. Obecni byli delegaci z ramienia: prezydenta m. Krakowa, Instytutu Pamięci Narodowej, Polskiego Związku Głuchych Oddziału Małopolskiego, Akademii Młodych Głuchych. Instytut Historii Głuchych „Surdus Historicus” również złożył wieniec. Najbardziej wzruszającym momentem było złożenie wieńca przez strażnika z ramienia prezydenta m. Krakowa, który złożył hołd zmarłemu, oddając salut. Prezes Tomasz Adam Świderski wspólnie z dr Pasich (Instytut Pamięci Narodowej) odsłonił grób. Poświęcił go ks. Stanisław Radoń. Przed grobem Tomasz Świderski zamigał wiersz Marii Kurtz-Wechslerowej. Całe wydarzenie było tłumaczone na j. polski mówiony przez Annę Stopińską i Halinę Grzeszczuk. Byli również obecni dalecy krewni zmarłego, którzy przyjechali z Wrocławia.
Doniosłe wydarzenie na cześć Olgierda Białyni Chołodeckiego zakończyło się około godz. 14:30. Wszyscy w zadumie rozeszli się do domów. Pamięć o Głuchym Obrońcy Lwowa została zachowana.
Tomasz Adam Świderski